قواعد فقهيه (بجنوردی) جلد 2

مشخصات كتاب

سرشناسه : موسوی بجنوردی، محمد، - 1325

عنوان و نام پديدآور : قواعد فقهیه/ تالیف محمد موسوی بجنوردی

مشخصات نشر : تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، موسسه چاپ و نشر عروج، 1379.

مشخصات ظاهری : ز، ص 404

شابک : 10000ریال:(گالینگور)

يادداشت : چاپ قبلی: محمد موسوی بجنوردی، 1368

یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس

موضوع : فقه -- قواعد

موضوع : اصول فقه شیعه

شناسه افزوده : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س). موسسه چاپ و نشر عروج

رده بندی کنگره : BP169/5/م 8ق 9 1381

رده بندی دیویی : 297/324

شماره کتابشناسی ملی : م 82-499

پيشگفتار

قواعد فقهيه زير بناى فقه و حقوق اسلامى را تشكيل مى دهد و با شناخت اين قواعد دانشجويان توانايى مى يابند تا در فقه معاملات و حقوق اسلامى تسلط قابل توجهى پيدا كنند كه اين امر در جهت رسيدن به مرحلۀ استنباط و درك مسائل فقهى از اهميت خاصى برخوردار است و به آموخته هاى فقهى آنان نظم خاصى مى بخشد و همچنين قدرت استدلال و تجزيه و تحليل فقهى و حقوقى آنان را بالا مى برد.

در پى چاپ جلد اول قواعد فقهيه كه مورد استقبال فراوان قرار گرفت به طورى كه سه بار تجديد چاپ گرديد، بر آن شديم كه به تكميل اين قواعد بپردازيم. به همين منظور كتاب حاضر كه جلد دوم قواعد فقهيه است براى استفادۀ دانشجويان و علاقه مندان عزيز تهيه گرديد. اميد است كه اين جلد نيز مورد توجه پژوهشگران و دانشجويان قرار گيرد.

زمستان 1383

قواعد فقهيه (بجنوردى، سيد محمد)، ج 2، ص: 3

(1) قاعدۀ الإجارة أحد معايش العباد

اشاره

قاعدۀ «الاجارة احد معايش العباد» از جمله قواعد فقهيه است كه در آن مباحثى به شرح ذيل وجود دارد.

مشروعيت اجاره

اين قاعده از معاوضات است، در دين و شريعت اسلامى ثابت است و شرعا بر آن آثارى مترتب مى شود. از جمله اينكه اگر اجاره با شرايط صحيح واقع شود مستأجر مالك منافع عين مستأجره مى شود و موجر، مالك عمل اجير مى گردد.

دلايل اثبات و مشروعيت قاعده

الف) آيات و روايات

آيۀ اول:

قٰالَتْ إِحْدٰاهُمٰا يٰا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ. قٰالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هٰاتَيْنِ عَلىٰ أَنْ

قواعد فقهيه (بجنوردى، سيد محمد)، ج 2، ص: 4

تَأْجُرَنِي ثَمٰانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ مٰا أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُنِي إِنْ شٰاءَ اللّٰهُ مِنَ الصّٰالِحِينَ. «1»

يكى از آن دو دختر گفت: اى پدر اين مرد را به خدمت خود اجير كن، چرا كه بهترين كسى است كه به خدمت بر مى گزينى:

هم تواناست و هم امين.

شعيب گفت: (اى موسى) من اراده آن دارم كه يكى از اين دو دخترم را به نكاح تو در آورم، بر اين مهر كه هشت سال در خدمت من باشى و اگر آن را به ده سال پايان دادى به ميل و اختيار خودت است، ولى من نمى خواهم بر تو سخت بگيرم، كه اگر خدا بخواهد، مرا از درستكاران خواهى يافت.

آيۀ دوم:

«قٰالَ لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً». «2»

(موسى گفت) روا بود تو كه اين زحمت به خود دادى اجرتى مى گرفتى.

و آياتى ديگر كه سيد مرتضى از تفسير نعمانى با استناد به سخن على (ع) در بيان امرار معاش خلق به آن اشاره مى كند كه حضرت على (ع) در مورد اجاره فرمودند:

خداوند عز و جل فرمود:

______________________________

(1). قصص: 26 و 27.

(2). كهف: 77.

قواعد فقهيه (بجنوردى، سيد محمد)، ج 2، ص: 5

نَحْنُ قَسَمْنٰا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيٰاةِ الدُّنْيٰا وَ